Echo’s, Phasing, Sanctus (cd)
De Gelderlander 08-01-1998
Maarten Brandt
Joep Franssens
Joep Franssens, lichting 1955, heeft zijn oor zowel te luisteren gelegd bij de popmuziek, Pink Floyd, als bij grootheden als Bach, Debussy en Ligeti. Ook de minimal music is duidelijk niet ongemerkt aan hem voorbij gegaan.b Toch bezit de originele en weldadig ruimtelijk aangelegde toonkunst in de verste verte niet de modieuze geest, die zoveel door de pop, minimal music en Oost-Europees mysticisme ‘angehauchte’ muziek ademt. Met de vlakke, spirituele brouwsels van Gorècki heeft Franssens klanktaal niets van doen.
Als er al een invloedsfeer te benoemen is dan is het die van Pärt, getuige het recentste opus op bovengenoemde cd: ‘Sanctus`.’Toch zal niemand dit stuk met onverschillig welke partituur van Pärt verwarren, van een zo ijzeren consequentie is Franssens’ betoog. Dat geldt wat mij betreft nog sterker voor ‘Phasing’ voor vrouwenkoor en orkest, waarin een monumentaliteit à la Bachs ‘Hohe Messe’ en Debussy’s ‘Nocturnes’ hand in hand gaat met een denken in spanningsbogen waar een Bruckner zich bepaald niet voor had hoeven schamen. De wijze waarop bijvoorbeeld halverwege dit werk een ruim anderhalve minuut durend accoord de suggestie van een oneindige kosmos oproept, maakt Franssens alleen al tot een meester. En dat is dan nog slechts het vertrekpunt voor een grootse bestijging, een ware zich extreem langzaam ontvouwende ‘Odyssee’ die zijns gelijke in de Nederlandse muziek bijna niet kent.
Nauwelijks minder imposant is ‘Echos’ waarin Franssens zijn fascinatie voor Ligeti’s ‘Atmosphères’ en ‘Lontano’ van zich afschrijft, maar daar tegelijkertijd een haast psychedelische muziek aan verbindt van een haast hallucinerend karakter. Dit is zo’n cd die je voortdurend opzet. omdat het ondoenlijk is zich van de betovering van deze magistrale partituren los te maken.
De vertolkingen door het Nederlands Balletorkest zijn bijzonder geslaagd, ook al opereert de damessectie van het Nederlands Theaterkoor een enkele maal hoorbaar aan de rand van haar mogelijkheden, wat overigens niet ten koste is gegaan van de magische werking van het geheel. Met andere woorden -het Nederlands Balletorkest en zijn chef Thierry Fischer- hebben een prachtig stuk werk afgeleverd. (MB)